Ambivalentie is het conflict dat je voelt als je iets wel wil, en tegelijkertijd niet. Ambivalentie is normaal, maar kan gedragsverandering wel belemmeren. Hoe ga je hiermee om? Ambivalentie speelt een belangrijke rol binnen Motiverende Gespreksvoering.
Ambivalentie is een gespleten gevoel. Je wil iets, en je wil het tegelijkertijd ook niet. Of je wilt iets, en tegelijkertijd ook iets anders, en je kunt niet kiezen. Voortdurend hink je heen en weer tussen ‘ja’ en ‘nee’ of tussen ‘A’ en ‘B’. Als ambivalentie wordt uitgesproken, klinkt het zo:
- “Eigenlijk zou ik geen zoetigheid als tussendoortjes moeten nemen, maar als ik trek heb kan ik er echt niet vanaf blijven.”
- “Misschien moet ik mijn nieuwe leidinggevende een kans geven, maar hij ergert me zo door zijn onzekere en tegelijk arrogante gedrag dat ik gewoon helemaal in de weerstand schiet.”
- “Als ik nu een nieuwe auto koop, dan kan ik op de brandstofkosten besparen, maar het is ook wel voordelig om mijn oude auto helemaal op te rijden.”
Ambivalentie voelt alsof er twee commissies in je hoofd zitten die voortdurend met elkaar in debat zijn. Zodra de éne commissie iets zegt, moet de andere daar meteen wat op aanvullen. Zo houden ze elkaar in evenwicht. Daarom gebruik ik meestal het symbool van de wipwap om ambivalentie duidelijk te maken.
Ambivalentie is een normale stap op weg naar verandering. Er was eerder namelijk een moment dat er nog geen ambivalentie was. En de ambivalentie is voorbij nadat je een keuze hebt gemaakt.
Ambivalentie hoort dus bij gedragsverandering, maar het is ook een fase waarin iemand lang kan blijven hangen.
Ambivalentie voelt alsof er twee commissies in je hoofd zitten die voortdurend met elkaar in debat zijn. Zodra de éne commissie iets zegt, moet de andere daar meteen wat op aanvullen. Zo houden ze elkaar in evenwicht.
Verandertaal en behoudtaal
Ambivalentie herken je aan het ‘ja maar…’. Iemand die ambivalent is, overweegt verandering, maar is er nog niet uit. Als iemand over zijn of haar ambivalentie spreekt hoor je dan ook afwisselend verandertaal en behoudtaal.
Verandertaal is een verzamelwoord voor alle uitspraken die vóór verandering pleitten. Op de wipwap is dat de ‘ja’-kant. Dat kunnen bijvoorbeeld de volgende soorten uitspraken zijn:
- Nadelen van de huidige situatie.
- Voordelen van de nieuwe situatie, van de verandering.
- Mogelijkheden om de verandering uit te voeren.
- Concrete stappen die iemand wil gaan zetten.
Iemand die ambivalent is zal de verandertaal steeds afwisselen met behoudtaal. Behoudtaal is een verzamelwoord voor alle uitspraken die tegen verandering pleitten. Op de wipwap is dat de ‘nee’-kant. Behoudtaal is dus het omgekeerde van verandertaal.
Behoudtaal en verandertaal hebben een interessant effect. Mensen neigen namelijk te geloven wat ze zelf zeggen. Als iemand graag wil veranderen, kun je de motivatie voor verandering dus versterken door veel verandertaal te ‘ontlokken’. Je doet dat onder andere door ernaar te vragen. Bijvoorbeeld: “Wat zijn voor jou de belangrijkste voordelen van het stoppen met roken?” Na het beantwoorden van deze vraag heb je – theoretisch – deze persoon geholpen om een stapje te zetten in de richting van een keuze om te stoppen.
Maar het omgekeerde is ook waar. Wanneer je vraagt naar redenen om niet te veranderen, of naar belemmeringen, dan praat de ander zich eigenlijk bij verandering vandaan. De keuze van jouw vragen is dus heel belangrijk wanneer je coacht.
Weerstand
Is behoudtaal hetzelfde als weerstand? Ja en nee. Coaches en trainers gebruiken vaak het woord weerstand waarmee ze duidelijk willen maken dat iemand zich verzet. Maar eigenlijk is weerstand ook een vorm van motivatie. Alleen voor iets anders dan waarvoor de coach of trainer gemotiveerd is, of wat deze goed voor de ander vindt.
Daarom kiest Motiverende Gespreksvoering voor het woord ‘behoudtaal’. Daardoor wordt duidelijk dat iemand gewoon nog niet klaar is voor verandering, en nog redenen heeft om niet te veranderen.
Interessant is dat je als coach heel veel weerstand aan jezelf te danken hebt. Wanneer jij namelijk gaat overtuigen, druk je als het ware heel hard op ‘ja’. Om het ambivalentie-evenwicht te bewaren, zal de deelnemer vervolgens wel op ‘nee’ moeten drukken. Je hoort dan dus heel veel ‘weerstand’, terwijl dit eigenlijk een rechtstreeks gevolg is van jouw communicatie. Je hebt de ander niet de gelegenheid gegeven dit zelf te verwoorden.
Omgaan met weerstand, is dus omgaan met ambivalentie. Motiverende Gespreksvoering biedt concrete technieken om met weerstand om te gaan.
Wil je meer leren over Motiverende Gespreksvoering?
Motiverende Gespreksvoering is een communicatiemethode voor het begeleiden van gedragsverandering.
Als je meer wilt leren over deze methode, dan kan dat op de volgende manieren:
Ben je op zoek naar een trainer die trainingen kan verzorgen, of ben je op zoek naar individuele begeleiding?
Voor een kennismaking met Motiverende Gespreksvoering kun je meedoen aan een workshop.
Wil je de methode grondig leren?
Meld je dan aan voor de cursus Motiverende Gespreksvoering.